Prosedur Nikah Pasangan Berlainan Negeri: Panduan Lengkap (Lelaki & Perempuan)

Dikemaskini pada: 17 Disember 2025

Salah satu cabaran terbesar dalam persiapan perkahwinan di Malaysia adalah apabila pasangan berasal dari negeri yang berbeza. Situasi menjadi lebih rumit apabila kedua-dua negeri menggunakan sistem pendaftaran yang berlainan (contohnya: Lelaki orang Selangor, Perempuan orang Johor).

"Siapa kena isi borang dulu?", "Borang apa nak pakai?", "Kena hantar ke pejabat agama mana?". Ini adalah soalan lazim yang sering menyebabkan bakal pengantin pening kepala. Jangan risau, artikel ini adalah panduan birokrasi paling lengkap untuk menyelesaikan masalah borang nikah luar kawasan anda.

1. Konsep Asas: "Kebenaran Nikah Luar Kawasan"

Di Malaysia, undang-undang keluarga Islam adalah di bawah bidang kuasa negeri. Ini bermakna, Jabatan Agama Islam Selangor (JAIS) tiada kuasa ke atas Jabatan Agama Islam Johor (JAINJ), dan sebaliknya.

Oleh itu, jika anda bernikah di negeri pihak perempuan (kebiasaannya), pihak lelaki dianggap sebagai "orang luar" yang ingin masuk ke kawasan tersebut. Pihak lelaki memerlukan pasport khas yang dipanggil Surat Kebenaran Berkahwin Luar Kawasan/Negeri dari pejabat agama daerahnya sendiri sebelum boleh bernikah di tempat perempuan.

2. Peraturan Emas: Lelaki Mesti Mula Dahulu

Tidak kira apa jua situasi (kecuali kes-kes terpencil tertentu), formula utamanya adalah:

Ramai pengantin perempuan yang gelojoh mengisi borang online serentak dengan lelaki. Ini akan menyebabkan sistem ralat atau borang perempuan ditolak kerana tiada nombor rujukan kelulusan dari pihak lelaki.

3. Kenali Sistem Negeri Anda (SPPIM vs Bukan SPPIM)

Kesukaran mengisi borang bergantung kepada kombinasi negeri anda. Anda perlu tahu negeri anda pakai sistem apa:

Senario 1: SPPIM jumpa SPPIM (Contoh: KL & Perak)

Sangat mudah. Data berkomputer. Lelaki isi dalam SPPIM, bila lulus, data lelaki automatik muncul bila perempuan isi borang SPPIM menggunakan No. KP lelaki.

Senario 2: Berlainan Sistem (Contoh: Selangor & Johor)

Sedikit manual. Lelaki (Selangor) isi dalam sistem NCR JAIS, print, dapat surat kebenaran fizikal (hardcopy), pos kepada perempuan. Perempuan (Johor) buka SPPIM, dan perlu key-in maklumat lelaki secara manual berpandukan surat dari JAIS tadi.

4. Langkah A: Prosedur Pihak Lelaki (Pemohon)

Anda adalah lelaki yang akan bernikah di negeri perempuan. Ikut langkah ini:

1. Persediaan: Hadir kursus kahwin dan buat ujian HIV (sah laku 6 bulan).
2. Isi Borang Online:
   • Log masuk sistem negeri anda (SPPIM/NCR/dll).
   • Pilih jenis permohonan: "Kebenaran Berkahwin Luar Kawasan/Negeri".
   • Isi alamat tempat nikah (alamat masjid/rumah pihak perempuan).
3. Cetak & Pengesahan: Cetak borang. Bawa jumpa Penolong Pendaftar Nikah (PPN) kariah anda untuk tandatangan.
4. Hantar ke PAID Anda: Bawa borang ke Pejabat Agama Islam Daerah (PAID) tempat anda tinggal.
5. Dapat Surat: Bayar fi, dan anda akan terima "Surat Kebenaran Berkahwin Luar Negeri".
6. Pos Dokumen: Pos surat asal tersebut + salinan dokumen sokongan (IC, HIV, Kursus) kepada pihak perempuan.

5. Langkah B: Prosedur Pihak Perempuan (Penerima)

Pihak perempuan hanya boleh bertindak setelah menerima dokumen dari pihak lelaki.

1. Terima Dokumen: Pastikan anda pegang Surat Kebenaran Nikah Luar Negeri (Asal) milik lelaki.
2. Isi Borang Online:
   • Log masuk sistem negeri anda.
   • Pilih: "Permohonan Berkahwin (Dalam Negeri/Kariah)".
   • Bahagian Pasangan: Masukkan data lelaki. Jika sistem minta "No. Rujukan Kebenaran Lelaki", masukkan nombor yang tertera pada surat lelaki tadi.
   • Muat naik (upload) surat kebenaran lelaki jika sistem minta.
3. Cetak & Pengesahan: Cetak borang perempuan. Dapatkan tandatangan Wali dan PPN kariah perempuan.
4. Hantar ke PAID Perempuan: Bawa fail pihak lelaki (yang dipos tadi) + fail pihak perempuan ke PAID daerah perempuan.
5. Selesai: Jika lulus, PAID akan keluarkan Kebenaran Berkahwin rasmi untuk diserahkan kepada Tok Kadi pada hari majlis.

6. Masalah Biasa & Cara Selesaikan

Masalah 1: Borang Expired (Tamat Tempoh)
Kebanyakan borang kebenaran hanya sah selama 90 hari (3 bulan).
Solusi: Jangan buat terlalu awal. Tempoh ideal adalah mula proses 3 bulan sebelum tarikh nikah.

Masalah 2: Wali Tidak Dapat Hadir ke PAID
Sesetengah negeri mewajibkan wali hadir semasa hantar borang untuk pengesahan wali.
Solusi: Semak dengan PAID. Jika wali uzur atau jauh, mungkin perlu surat wakalah atau pengesahan PPN sudah memadai.

Masalah 3: Alamat MyKad Tak Sama Tempat Tinggal
Anda duduk di KL tapi IC alamat Kedah. Nak mohon di KL?
Solusi: Dapatkan Pengesahan Mastautin dari PPN/Ketua Kampung kawasan anda tinggal di KL. Ini membolehkan anda memohon mengikut alamat tempat tinggal, bukan alamat IC.

7. Kesimpulan

Prosedur nikah berlainan negeri nampak rumit kerana ia melibatkan "imigresen" dua jabatan agama yang berbeza. Namun, jika anda memegang prinsip "Lelaki Mula Dulu" dan menjaga tempoh sah laku 3 bulan, urusan ini sebenarnya sangat lurus (straightforward).

Bersabar dengan birokrasi adalah ujian pertama sebelum memasuki alam rumah tangga. Semoga dipermudahkan!